-
1 задаром
1. нареч.; прост.бушҡа, бушлай, юҡ хаҡҡа, бик арзанға2. нареч.; прост.бесполезнофайҙаһыҙға, бушҡа -
2 вхолостую
-
3 холостой
Iприл.о неженатом мужчине; о незамужней женщинебуйҙаҡ, өйләнмәгән егет; кейәүгә сыҡмаған ҡыҙIIприл.буйҙаҡ(тар)...ыприл.буйҙаҡ, яңғыҙаҡIVприл. тех.буш(ҡа), ҡоролайVприл. воен.йәҙрәһеҙ, пуляһыҙVIприл. с.-х.тыу -
4 делать
1. несов. что и без доп.эшләү, ҡылыу2. несов. чтояһау, эшләү3. несов. чтобашҡарыу, яһау, ҡарау4. несов. чтобарыу, йөрөү, үтеү5. несов. чтотектереү, эшләтеү6. несов.кого-чтоитеүделать акцент на чём — баҫым яһап әйтеү, һыҙыҡ өҫтөнә алыу
делать выбор — һайлау, һайлап алыу
делать из мухи слона перен. — төймәләйҙе дөйәләй итеү
делать кислую мину (лицо) — йөҙгә ризаһыҙлыҡ билдәһе сығарыу, сырай һытыу
делать нечего в знач. вводн. сл. — бер нәмә лә эшләп (ҡылып) булмай
делать упор на кого-что, на ком-чём — баҫым яһау
делать честь: — 1) ихтирам (хөрмәт) күрһәтеү
2) ихтирамға (хөрмәткә) лайыҡ булыу; от нечего делать — эш юҡтан, буш (тик) торғандан
-
5 нерабочий
-ая; -ее1) эшче булмаган; эшчеләрдән түгел3) эшләми торган, эштән буш; ял...ынерабочее время — эштән буш вакыт,
нерабочее настроение — эшлисе килмәү, эшләргә теләк булмау
-
6 чистый
1. прил.таҙа2. прил.сделанный аккуратно, тщательноентекле (эшләнгән), аныҡ3. прил.ничем не заполненный; безоблачный – о небетаҙа, буш; аяҙ4. прил.саф, таҙа, ҡушымтаһыҙ5. прил.асыҡ, аныҡ, дөрөҫ6. прил. перен.ғәйепһеҙ, саф, намыҫлы7. прил.получающийся после вычета чего-л.саф8. прил. разг.ысын, тулыһынса, бөтөнләйчистой (чистейшей) воды — бөтә торошо менән, асыҡтан-асыҡ күренеп торған, ысын
от чистого сердца — ихлас (ысын) күңелдән, бөтә йөрәктән
-
7 бездействовать
1. несов. о человекетик (буш, хәрәкәтһеҙ) тороу, бер нәмә лә эшләмәү2. несов. о машинах, предприятиях и т.д.эшләмәү, туҡтап тороу -
8 валять
1. несов.кого-чтоәүәләү, аунатыу2. несов. безл.о сильной качкебәүелдереү, сайҡалдырыу, тирбәлдереү3. несов. чтоскатыватьтәгәрәтеү, тумалаҡлау4. несов. чтосбивать из шерсти, пуха и т.д.баҫыу5. несов.повел. прост. валяй(те)әйҙә (йүгер, әйт, һөйлә, эшлә)валять дурака: — 1) (бездельничать) бушты-бушҡа ауҙарыу, бер ни ҙә эшләмәү, йөн тибеү
2) (дурачиться) ахмаҡ булып ҡыланыу, ахмаҡҡа һалышыу -
9 простоять
1. сов.баҫып тороу, аяҡ өҫтө тороу, булыу, тороу2. сов.пробыть в бездействиибуш тороу, тик тороу, эшләмәү3. сов.остаться без изменений в течение какого-л. временитороу, түҙеү -
10 простойный
-
11 простоять
сов.1) ( берникадәр вакыт) басып тору, ( берникадәр вакытны) басып үткәрү2) ( берникадәр вакыт) тик тору, туктап тору; буш тору, эшсез (эшләми) тору3) тору -
12 ход
м1) ( движение) йөреш, баруна полном ходу — барган шәпкә, бик шәп барганда
задний ход — артка йөреш, артка чигенү
прибавить ход — тизлекне арттыру, адымны шәбәйтү
2) (течение, развитие) барыш3) тех. ( функционирование) эшләү, йөреш, йөрү, адымхолостой ход — буш[ка] йөреш
4) ( в игре) йөрү, йөреш; чыгу5) (приём, манёвр) алым, ысул6) (вход; проход) кереп йөрү юлы; ишекходы сообщения воен. — йөрү юллары ( окопларда)
7) тех. ( рабочая часть) тәгәрмәч, йөреш•- в ходе- в ходу
- перекусить на ходу
- с ходу
- ходу! -
13 валяться
1. несов.аунау, аунаҡлау2. несов. разг.тик ятыу, бер ни эшләмәү3. несов. разг.лежать в беспорядке – о вещахаунап ятыу, туҙып ятыу4. несов. страд. от валять 1, 3, 4валяться в ногах — аяҡҡа йығылып үтенеү, ялбарыу
на дороге (на улице, на полу) не валяется что — юлда аунап ятмай (бер нәмә лә бушҡа ғына бирелмәй)
-
14 здорово
1. нареч.; прост.очень сильнобик ҡаты, бик ныҡ2. нареч.; прост.отлично, искуснобик оҫта, бик шәп (яҡшы)3. межд.; прост.приветствиеһаумы, нихәл, арыумы, шәпмездорово, дружище — нихәл, дуҫҡай
здорово живёшь (живёте)! — һаумыһығыҙ!, ни хәлдә йәшәйһегеҙ?
(за) здорово живёшь — буштан-бушҡа, сәбәпһеҙгә
-
15 кормить
1. несов. когопрям., перен.ашатыу, ҡарау2. несов. когосвоим молокомимеҙеүхлебом не корми — теләгәнен эшләргә генә бир, башҡа бер ни кәрәкмәй
-
16 мёртвый
1. прил.үле, йәнһеҙ2. прил.о растенияхҡоро, ҡороған3. прил. перен.һүнгән, тоноҡ4. прил. перен.йәнһеҙ, тын5. прил. перен.файҙаһыҙ, ҡулланылмай торған, бушмёртвая вода — үле һыу, терелтә торған һыу (әкиәттәрҙә)
мёртвый капитал: — 1) файҙаһыҙ ятҡан капитал
2) ҡулланылмай торған белем; мёртвая петля: — 1) сиселмәҫлек тоҡан (элмәк)
2) юғары пилотаждың бер фигураһы; мёртвая природа — йәнһеҙ тәбиғәт
мёртвый сезон — торғонлоҡ (сауҙала, сәнәғәттә)
мёртвая хватка: — 1) ысҡындырмаҫлыҡ итеп тешләү
2) эшләмәйенсә ҡалмау, тотҡан ерҙән һындырыу (өҙөп алыу); мёртвый час — көндөҙгө йоҡо сәғәте
быть на мёртвой точке — бер үк хәлдә (үҙгәрешһеҙ, һаман бер урында) булыу
-
17 наплести
1. сов. что, чегоүреү, үреп яһау (эшләү, ҡуйыу)2. сов. что, чегоперен., прост.наболтатьюҡ-бар һөйләү -
18 наполовину
1. нареч.яртылаш2. нареч.не до концаярты-йорто, ярым-йорто, ярым-ярты, ярым -
19 ничегонеделание
с; разг.бушҡа ваҡыт уҙғарыу, эшләмәү, эшһеҙ ятыу, эт һуғарыу -
20 ничто
1. мест.ни один, никакой предметбер нәмә лә, бер ни ҙә, һис нәмә, һис бер нәмә, һис ни2. мест. в знач. сущ.; с; нескл. ничтобер кем дә түгел, бер нәмә лә түгелон по сравнению с другими ничто — ул, башҡалар менән сағыштырғанда, бер кем дә түгел
ничего не стоит — бер ни түгел, бик анһат
из ничего (сделать, получить и т.п.) — юҡтан бар итеү
ни во что не ставить (считать) — бер кем менән иҫәпләшмәү, бер кемде һанламау, (ихтирам итмәү)
ни за что — бөтөнләй, бер ҡасан да, һис тә
ни с чем уйти (остаться, вернуться и т.п.) — буш (бер ниһеҙ) китеү (ҡалыу, ҡайтыу һ.б.)
- 1
- 2
См. также в других словарях:
тыгыз — с. 1. Бер берләренә бик якын һәм нык береккән кисәкләрдән торган. Еш тукылган, еш үрелгән (тукыма тур.) 2. Бер беренә бик якын торган, еш, куе. рәв. Бер беренә якын, еш 3. күч. Якыннан якын, турыдан туры, ныклы (бәйләнеш тур.) 4. Буш урыны… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тик — I. Хәрәкәтсез. Бер көе, һаман бер рәвештә. Эшсез, эшләмичә, буш (башлыча, механик хәрәкәтне яки хәрәкәтсезлекне белдергән фигыльләр белән) тик кенә йөрү. сөйл. Ник соравына каршы әйтелә торган кире мәгънәле сүз ник болай эшләдең? – Тик. . II. ТИК … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тыгызландыру — 1. Көпшәгрәк, йомшаграк әйберне басып тыгыз, каты хәлгә китерү 2. Күп урын алу, кысан итү 3. рәв. ТЫГЫЗЛАП – Бернинди буш урын калдырмыйча, таслап, шыплап, дыңгычлап (тутыру, салу һ. б. тур.). Бик нык кысып, сыланып торырлык итеп (чорнау, бәйләү… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
алдалау — 1. Ялганлау, чынлыкны бозып күрсәтү 2. Хәйләләү, хәйләләп нәр. б. алу, кешене авыр хәлдә калдыру; кешегә начарлык эшләү 3. Ялган сөйләп кешене ялгыштыру, ялгыш фикергә китерү 4. (Берәр буш, ялган нәрсәгә) кызыктырып җәлеп итү 5. Саташтыру,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
алдау — 1. Ялганлау, чынлыкны бозып күрсәтү 2. Хәйләләү, хәйләләп нәр. б. алу, кешене авыр хәлдә калдыру; кешегә начарлык эшләү 3. Ялган сөйләп кешене ялгыштыру, ялгыш фикергә китерү 4. (Берәр буш, ялган нәрсәгә) кызыктырып җәлеп итү 5. Саташтыру,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
вак — с. 1. Күләме, зурлыгы ягыннан кечкенә; киресе: эре 2. Яшь, кечкенә (балалар тур.). и. Яшь, кечкенә бала 3. Кечкенә күләмле бериш, бертөрле кисәкләрдән торган. и. Кирпеч, печән, агач кебекләрнең вакланган, уалган оны, чүбе, тузаны печән вагы 4.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
вакыт — 1. Философиядә: материя яшәешенең объектив формасы 2. Нәр. б. секундлар, минутлар, сәгатьләр, еллар, гасырлар һ. б. ш. белән исәпләнә торган яшәеш арасы, дәвамлылыгы. Яшәеш дәвамлылыгын үлчәү берәмлеге җирле в. белән... 3. Нин. б. эшкә, шөгыльгә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
колак — 1. Кешеләрдә һәм хайваннарда ишетү органы 2. Ишетү органының колак тишеге тирәсендәге тышкы, кимерчәкле өлеше; тышкы колак 3. сөйл. Колакчын (баш киемендә) 4. Төрле әйберләрдә тотарга, элеп куярга һ. б. уңайлы булсын өчен эшләнгән җайланма, колак … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
селкенү — (СЕЛКЕТҮ) – 1. Тирбәлеп, чайкалып, калтырап кыймылдау, баштагы хәлгә кимендә бер кайта торган хәрәкәт ясау. Калтырап тирбәнү; чайкалу атыну 2. Тыныч хәлдән хәрәкәткә күчеп, кыймылдап кузгалып кую 3. Какшау, нык беркетелмәү яки куба какшый башлау… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
хыял — 1. Чынбарлыкта булмаган, ләкин уйда, күңелдә фантазия белән туган нәрсә 2. Чынбарлыкта яши дип күз алдына китерелгән нин. б. образларның уйда, күңелдә барлыкка килү процессы хыялы кызу эшли иде. шигъ. Күңел, күңел түре, хәтер хыялымда яши 3.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
яту — 1. Бөтен гәүдә белән берәр нәрсә өстендә горизонталь хәлдә булу. Шул хәлнең төрле формаларын белдергән (йөзтүбән, чалкан кебек) сүзләр белән килеп, тирә яктагы әйберләргә яки кешеләргә карата билгеле бер торышта булуны белдерә чалкан яту. Шундый… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
